Aile Konutu Nedir?
Aile Konutu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile hukuk sistemimize girmiş bir kavramdır. Medeni Kanunda herhangi bir tanımlama yapılmasa da, Kanun maddesinin gerekçesinde; “Aile konutu eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alan” olarak bir tanımlamada bulunulmuştur.
Aile Konutunun Şartları Nelerdir?
Aile konutundan bahsedilebilmesi için, eşler arasında geçerli bir evlilik birliğinin kurulmuş olması gerekmektedir. Evlilik birliği ise resmi nikah olarak adlandırılan, resmi şekil şartı sonucu evlenme işleminin yapılması ile mümkün olmaktadır. Bu nedenle yasal evlilik ilişkisine dayanmayan evlilik benzeri ilişkiler, Kanunun aradığı şartlar çerçevesinde oluşmuş resmi bir evlilik birliği bulunmadığından, kullanılan ortak konut, aile konutu olarak sayılmayacaktır. Bir konutun aile konutu olduğundan söz edilebilmesi için bir diğer şart ise, konutun eşlerce sürekli olarak aile yaşamının merkezi haline getirilerek, aileye özgülenmiş olması ve bu özgülemenin sadece soyut niyet noktasında kalmayıp, dışarıdan bakıldığında üçüncü kişilerce de objektif olarak bilinebilir olması gerekmektedir.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Eşlerden her biri her türlü hukuki işlemi tek başına yapabilir. Ancak aile birliğinin getirdiği birtakım sorumluklar çerçevesinde eşlerin bu serbestisi bazı hallerde sınırlandırılmıştır. Kanunda ifade edilen bu sınırlandırmaların bir tanesi olarak “Aile Konutu” düzenlemesi yapılmıştır. Buna göre, aile yaşamı için son derece önemli olan ve “Aile Konutu Şerhi” verilen konut hakkında, mülkiyet hakkı sahibi olarak gözüken eşin birtakım hukuki işlemleri yapması, diğer eşin açık rızasını gerektirmektedir. Aile konutu şerhi ile aile konutu olarak özgülenen gayrimenkule ilişkin; mülkiyet hakkı, malik olmayan eşin açık rızası olmadıkça devredilemeyecek, konut üzerindeki haklar sınırlandırılamayacaktır. Yine, aile konutunun kira sözleşmesi kapsamında sağlanması durumunda, kira sözleşmesine taraf olmayan eşin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesi feshedilemeyecektir.
Aile Konutu Şerhinin tesis edilmesi durumunda, malik olmayan eşin açık rızası olmadan gayrimenkul devir işlemi yapılamayacaktır. Açık rıza alınmadan yapılan devir işlemi Mahkeme süreci ile birlikte iptal edilecektir. Tapuya şerhin verilmemesi durumunda ise, gayrimenkulü devralan kişinin kötüniyetli olduğu (konutun aile konutu olarak kullanıldığını bildiği) ispatlandığı takdirde, gayrimenkul devir işlemi iptal edilebilecektir. Kira sözleşmesi kapsamında aile konutu oluşumunda ise, kira sözleşmesinin tarafı haline gelen diğer eşin açık rızası olmadan kira sözleşmesi feshedilemeyecek olup kiralayan (gayrimenkul sahibi), kira sözleşmesini feshetmek istediğinde bu fesih bildirimini her iki eşe de ayrı ayrı yapması gerekecektir. Ayrıca kiralayana gönderilen “aile konutu bildirimi” ile kira sözleşmesinin tarafı haline gelen diğer eş, kira sözleşmesinden eşi ile birlikte müteselsil sorumlu olacaktır. Buna göre kira borcu, ev aidatı gibi kira sözleşmesinden kaynaklı borçlardan sorumlu hale gelecektir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Tesis Edilir? Aile Konutu Şerhi Tesisini Kimler Talep Edebilir?
Aile Konutu Şerhi tesisi için, gayrimenkulün mülkiyet durumu önem arz etmektedir. Aile Konutu olarak özgülenecek gayrimenkul, eşlerden bir tanesinin mülkiyetinde ise; malik, malik olmayan eş veyahut eşlerin her ikisi ilgili tapu müdürlüğüne müracaatta bulunarak “Aile Konutu Şerhi” talebinde bulunabilecektir. Aile Konutu olarak özgülenecek gayrimenkul, eşlerin mülkiyetinde olmayıp, kira sözleşmesi kapsamında kullanılmakta ise, kira sözleşmesine taraf olmayan eşin, kiralayana (gayrimenkul sahibine) yapacağı bildirim ile sözleşmenin tarafı haline gelecektir.
Birden Fazla Konuta Aile Konutu Şerhi Verilebilir Mi?
Medeni Kanun’da aile konutu kavramına sayı olarak bir sınırlama getirilmemişse de, işin mahiyetinden, Kanun’un koruma amacından ve Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararlarından, aile konutunun tek bir konut olabileceği sonucu çıkmaktadır. Bu itibarla eşlerin ikinci evleri, yazlıkları gibi birden fazla olabilecek yaşamsal yerlere de Aile Konutu Şerhi verilmesi mümkün değildir.